Category: Uncategorized

Agallamh le Màiri NicAonghais, Cathraiche, Bòrd na Gàidhlig – Aithris na Maidne

Rinn Cathraiche Bhòrd na Gàidhlig, Màiri NicAonghais, agallamh fada air Aithris na Maidne, BBC Radio nan Gàidheal, madainn an-diugh a’ coimhead air an deasbad às dèidh foillseachadh an leabhair mun Ghàidhlig anns a’ choimhearsnachd dhùthchasaich. B’ iad na prìomh phuingean san agallamh:

Nach eil am Bòrd air co-dhùnaidhean an leabhair a dheasbad gu foirmeil. Ach thathar daonnan a’ cur fàilte air deasbad air dòighean gus a’ Ghàidhlig a thoirt air adhart. Tha draghan ann mu mar a chaidh a’ bhuaidh aig na teachdaireachdan bhon leabhar àrdachadh anns na h-amannan dùbhlanach seo, agus tha an deasbad air a bhith cruaidh air a h-uile duine a tha an sàs ann an leasachadh na Gàidhlig.

Tha e a-nis a’ fàs soilleir gu bheil an leabhar stèidhichte air rannsachadh a chaidh a chruinneachadh bho chionn trì bliadhna agus gu bheil a’ mhòr-chuid den phoileasaidh air a bheilear a’ toirt iomradh stèidhichte air an dàrna Plana Cànan Gàidhlig Nàiseanta (2012-17).

Tha fòcas a’ Phlana Nàiseanta làithrich air cleachdadh na Gàidhlig, ach bha an dàrna plana ag amas gu sònraichte air ionnsachadh Gàidhlig agus foghlam.

Tha leudachadh cleachdadh na Gàidhlig air a thoirt gu buil ann an iomadh dòigh eadar-dhealaichte – tro phlanaichean Gàidhlig, tro obair nam buidhnean Gàidhlig, tro bhuidhnean coimhearsnachd, oifigearan Gàidhlig, agus anns na meadhanan sòisealta. Ach feumaidh sinn tòrr a bharrachd a dhèanamh.

Tha am Plana Nàiseanta làithreach ag aithneachadh gu bheil cùisean eile a’ toirt buaidh air Gàidhlig – mar eisimpleir an eaconamaidh, cothrom air taigheadas, còmhdhail èifeachdach air prìs reusanta ceangalan didseatach – agus bu chòir beachdachadh air a’ Ghàidhlig nuair a thathar a’ cruthachadh nam poileasaidhean sin uile.

Tha am Plana seo ag aithneachadh gu bheil coimhearsnachdan eadar-dhealaichte ann de luchd-labhairt na Gàidhlig – eileanan agus sgìrean dùthchail; an fheadhainn ann am bailtean agus mòr-bhailtean; agus a’ choimhearsnachd air-loidhne; agus gu bheil feum air ro-innleachdan eadar-dhealaichte gus taic a thoirt dhaibh.

Tha coimhearsnachdan nan eilean ag atharrachadh; tha mòran anns na h-eileanan aig nach eil Gàidhlig agus feumaidh sinn uile freagairtean eadar-dhealaichte a chruthachadh gus aghaidh a thoirt ris na dùbhlain agus na cùisean toinnte an cois leasachadh cànain.

Bithear a’ cosg timcheall air £1 millean de mhaoineachadh Bhòrd na Gàidhlig anns na h-Eileanan an Iar gach bliadhna, maoineachadh a bhios a’ toirt taic do chosnadh, pròiseactan, gnìomhachd agus seirbheisean.

Chan eil am Bòrd air beachdachadh air a’ mholadh gum gu chòir urras coimhearsnachd a bhith ann airson na Gàidhlig. Tha buill air Bòrd na Gàidhlig, a tha na bhuidheann phoblach, a tha fìor eòlach air leasachadh coimhearsnachd. Tha Treas Roinn làidir aig na h-eileanan le structaran èifeachdach agus tha cothroman ann air a’ Ghàidhlig a neartachadh taobh a-staigh seo agus gus cur ri conaltradh eadarra.

Anns a’ cho-dhùnadh, feumaidh barrachd dhaoine anns na h-eileanan Gàidhlig a chleachdadh nas trice, feumaidh Bòrd na Gàidhlig barrachd a dhèanamh, feumaidh an Riaghaltas barrachd a dhèanamh, feumaidh na buidhnean Gàidhlig barrachd a dhèanamh agus feumaidh na h-ùghdarrasan ionadail, gu sònraichte Comhairle nan Eilean Siar, Comhairle na Gàidhealtachd agus Comhairle Earra-Ghàidheal is Bhòid barrachd a dhèanamh.

Gheibh sibh an agallamh an seo.

Thuirt Mairi NicAonghais, Cathraiche Bhòrd na Gàidhlig:

Tha Bòrd na Gàidhlig a’ cur fàilte air rannsachadh sam bith a bhios a’ neartachadh ar tuigse air Gàidhlig ann an Alba san latha an-diugh. Cha d’ fhuair sinn cothrom an leabhar a leughadh ach tha còmhraidhean cuideachail air a bhith againn leis an sgioba rannsachaidh ron fhoillseachadh seo.

’S e an tuigse a th’ againn gur e tè de na prìomh theachdaireachdan bhon rannsachadh gu bheil Gàidhlig fhathast na cànan coimhearsnachd airson daoine nas sine anns na h-eileanan. Airson daoine nas òige ’s e Beurla a tha aca mar phrìomh chànain. Cha bhi an teachdaireachd seo a’ cur iongnadh sam bith air neach sam bith a tha fuireach anns na h-eileanan no àiteachan eile agus ’s e pàtran cumanta a tha seo ann an coimhearsnachdan mion-chànain air feadh an t-saoghail.

Tha poileasaidh foghlaim anns na h-Eileanan Siar ag aithneachadh nan dùbhlan a th’ ann airson mìon-chànan dùthchasach agus a-nis thèid a’ chlann uile a-steach gu foghlam tro mheadhan na Gàidhlig mura can na pàrantan aca an caochladh. Tha foghlam tro mheadhan na Gàidhlig air a bhith soirbheachail ann an sgìrean eile cuideachd, le àireamhan dhaoine òga le sgilean Gàidhlig a’ dol suas taobh a-muigh nan Eileanan Siar. Tha Sgoil Gàidhlig Ghlaschu, mar eisimpleir, gu tric air aon de na sgoiltean as soirbheachail ann an Alba.

Tha Bòrd na Gàidhlig agus ar com-pàirtichean anns an roinn phoblaich ag èisteachd agus tha sinn toilichte bruidhinn ri coimhearsnachdan anns na h-eileanan mu na rudan a tha tha iad airson faicinn, a bharrachd air an taic a th’ ann mu thràth, gus cleachdadh na Gàidhlig a bhrosnachadh anns na h-eileanan agus ann an àiteachan eile.

‘S e prìomh amas a’ Phlana Cànain Nàiseanta Gàidhlig làithrich gun tèid Gàidhlig a chleachdadh nas trice, le barrachd dhaoine agus ann am barrachd shuidheachaidhean. Chaidh am plana seo ullachadh às dèidh co-chomhairle le diofar choimhearsnachdan agus diofar bhuidhnean agus tha sinn a’ smaoineachadh gu bheil an leabhar seo a’ dearbhadh gur e amas reusanta agus deatamach a tha seo fhathast.

Bho thoiseach èiginn COVID-19, tha sgioba Bhòrd na Gàidhlig air a bhith ag obair gu cruaidh le com-pàirtichean air feadh coimhearsnachd na Gàidhlig, ùghdarrasan poblach agus Riaghaltas na h-Alba gus dèanamh cinnteach gu bheil cleachdadh na Gàidhlig a’ leantainn aig an taigh leis an àireimh as motha de dhaoine aig an àm dhuilich gun choimeas seo.

Ghluais Bòrd na Gàidhlig gu luath is gu sùbailte gus dèanamh cinnteach gun robh maoineachadh do bhuidhnean leantainneach, agus air tàilleibh seo thàinig dòighean ùra is cruthachail a-steach airson a bhith a’ smaoineachadh is a’ lìbhrigeadh rè a’ ghlasaidh. Tha sinn tuilleadh is riaraichte gu bheil an obair a tha na buidhnean seo a’ lìbhrigeadh ann an iomairtean ionadail is nàiseanta èifeachdach ann a bhith a’ cumail taic ri sgoilearan ann am Foghlam tro Mheadhan na Gàidhlig san t-suidheachadh dhuilich seo.

Tha Bòrd na Gàidhlig air Maoin Taic COVID-19 a chur air bhog cuideachd o chionn ghoirid le amas taic a chumail ri buidhnean le bhith a’ tighinn am feabhas agus airson ’s gun gabh goireasan agus seirbheisean a chumas taic ris a’ Ghàidhlig a leasachadh fhad ’s a tha bacaidhean fhathast ann.

Tha sinn air a bhith a’ putadh Riaghaltas na h-Alba gus comhairle a thoirt seachad air Foghlam tro Mheadhan na Gàidhlig agus sinn air a bhith a’ brosnachadh bhuidhnean Gàidhlig eile gus taic a chumail ris an iomairt sin. Mar thoradh air seo, chaidh Nota Comhairleachaidh ullachadh agus tha e ri foillseachadh a dh’aithghearr. Bheir e seachad fiosrachadh do na h-ùghdarrasan ionadail a tha an urra ri foghlam a lìbhrigeadh.

Tha Sgioba Foghlaim a’ Bhùird air a bhith ag obair le Foghlam Alba a tha an-dràsta a’ measadh planadh Nan Ùghdarrasan Ionadail airson Tilleadh dhan Sgoil, agus tha iad cuideachd an sàs ann a bhith a’ cruthachadh pròiseas Measadh Buaidh Tòiseachail a chumas taic ri Ùghdarrasan Ionadail ann a bhith ag ath-fhosgladh nan sgoiltean gu soirbheachail.

Tha gach buidhinn mothachail gu bheil an taic a tha ri fhaighinn air-loidhne do dhaoine òga aig àrd-ìre a thaobh càileachd is farsaingeachd nan goireasan agus mothachail air cho luath ’s a chaidh seo a chur an gnìomh. Tha cuid de na buidhnean a chruthaich na goireasan air am maoineachadh le Bòrd na Gàidhlig agus tha Bòrd na Gàidhlig air a bhith gu mòr an sàs ann a bhith a’ cumail taic ri seo agus a’ dèanamh cinnteach gu bheil taic ann do thidsearan, pàrantan agus daoine òga ann am Foghlam tro Mheadhan na Gàidhlig.

Tha Bòrd na Gàidhlig agus na buidhnean a bhios sinn a maoineachadh deiseil gus taic a chumail ri ùghdarrasan ionadail fhad ’s a dhearbhaicheas iad an cuid phlanaichean airson ionnsachadh co-mheasgaichte agus tha sinn mar-thà an sàs ann an còmhraidhean aig ìre ionadail agus nàiseanta.

Aig a’ cheart àm, tha Bòrd na Gàidhlig a’ cumail oirnn, san t-suidheachadh gun choimeas seo, a’ gabhail uallach airson ar n-obrach reachdail mar a tha sgrìobhte ann an Achd na Gàidhlig (Alba) 2005.

Thèid pasgan fiosrachaidh do bhuidhnean thràth-bhliadhnaichean 0-3 a chur air bhog air làrach-lìn Bhòrd na Gàidhlig an-diugh.

Tha Bòrd na Gàidhlig air am pasgan ullachadh airson stiùireadh agus fiosrachadh a thoirt do bhuidhnean thràth-bhliadhnaichean Gàidhlig airson an cuideachadh le bhith a’ stèidheachadh is a’ ruith na buidhne aca.

Tha fianais ann gu bheil na buidhnean fìor chudromach mar a’ chiad cheum gus a’ Ghàidhlig a thogail agus a chleachdadh ann an coimhearsnachdan agus anns an dachaigh. Tha a’ chlann a’ togail na Gàidhlig gun fhiosta agus tha seo gan deisealachadh airson a dhol a-staigh do dh’Fhoghlam tron Ghàidhlig anns na tràth ìrean.

Thuirt Leas Prìomh Mhinisteir Iain Swinney, “Tha Foghlam Gàidhlig na phrìomhachas do Riaghaltas na h-Alba agus tha sinn mothachail air cho cudromach ’s tha e cothroman bogaidh sa chànain a thoirt do chloinn aig ìre thràth nam beatha.

“Tha mi a’ cur fàilte air obair a’ Bhùird ann a bhith a’ cumail taic ri pàrantan is Buidhnean nan Tràth-ìrean a tha airson na cothroman a tha seo a chruthachadh do ar n-òigridh agus tha mi an dòchas gum bi am pasgan glè luachmhor ann a bhith a’ toirt air adhart nan amasan seo.”

Tha iomadh buidheann thràth-bhliadhnaichean air taic fhaighinn tro chom-pàirteachas eadar Bòrd na Gàidhlig agus Comann nam Pàrant le taic bho mhaoineachadh CYPFEIF is ALEC. Aig na buidhnean, tha a’ chlann a’ faighinn chothroman spòrsail gus òrain is rannan, sgeulachdan beaga agus abairtean feumail ionnsachadh as urrainn dhaibh cleachdadh aig an taigh fhad ’s a bhios iad a’ cluich.

Thuirt Màiri NicIlleMhoire, Oifigear Foghlaim aig Bòrd na Gàidhlig, a th’ air a bhith ag obair gus am Pasgan a tharraing còmhla, “Tha sinne aig Bòrd na Gàidhlig mothachail gur e luchd saor-thoileach a th’ anns a’ mhòr-chuid a tha a’ stiùireadh nam buidhnean seo agus bha sinn airson a bhith cinnteach gun robh stiùireadh is taic ann dhaibhsan a bha a’ gabhail na h-obrach cudromaich seo os làimh. Leis gu bheil comataidhean a-nis a’ tòiseachadh ann an diofar sgìrean dè dh’Alba far a’ bheil pàrantan ag iarraidh Foghlam tron Ghàidhlig a stèidheachadh as ùr, tha e air a bhith air leth feumail do chuid mar-thà. Tha sinn an dùil gun cùm seo taic ri deagh riaghlachas anns na buidhnean thràth-bhliadhnaichean agus ris an t-sàr obair a tha a’ tachairt san roinn seo an-dràsta.”

Am broinn a’ phasgain tha trì earrannan: Toiseach Tòiseachaidh, Ionmhas agus Luchd-obrach. Tha gach earrann a’ toirt fiosrachadh feumail, practaigeach is gnìomhach seachad do bhuidhnean a tha stèidhichte mar-thà agus cuideachd do dhaoine nach eil air buidheann a stèidheachadh riamh roimhe. Tha cuideachd teamplaidean ann a bheir taic a thaobh àrachais, foirmean-clàraidh, postairean, bileagan fiosrachaidh do phàrantan, taic le foirmichean iarrtais agus taic-airgid am measg an tuilleadh.

Tha Bòrd na Gàidhlig fada an comain a’ chom-pàirteachais a th’ againn le Comann nam Pàrant agus ri linn seo, dhan maoineachadh a thàinig tro CYPFEIF is ALEC airson an dà chuid taic a chumail ris na buidhnean thràth-bhliadhnaichean agus dhan fhoillseachadh ùr seo. Bu toil leis a’ Bhòrd taing a thoirt do Chaidreachas Cùraim is Ionnsachaidh (CALA) airson na taice aca le bhith a’ dealbh nan teamplaidean a tha sa Phasgan.

Thuirt Jaci Douglas , àrd-oifigear CALA, “Tha e sgoinneil a’ bhith faicinn Bòrd na Gàidhlig a’ cur air bhog a’ ghoireis fheumail a tha seo, a tha suidhe cho math leis an amas a bhith ag obair ann an com-pàirteachas agus a bhith a’ toirt taic do bhuidhnean thràth-bhliadhnaichean Gàidhlig. Chan eil e furasta a bhith a’ stèidheachadh buidheann thràth-bhliadhnaichean sa Ghàidhlig, ach tha an goireas seo taiceil do phàrantan, oir tha e a’ toirt taic agus stiùireadh dhaibh air a’ phròiseas, ceum air cheum agus tha e uamhasach cuideachail agus furasta a chleachdadh. Tha sinne a’ coimhead air adhart gus taic a’ chumail ris na buidhnean thràth bhliadhnaichean Gàidhlig agus tha sinn an dòchas gum faic sin iad a fàs agus a’ soirbheachadh.”

Tha Foras na Gaeilge agus Bòrd na Gàidhlig fìor thoilichte làrach-lìn ùr a chur air dòigh airson prògram Cholmcille, a tha a’ ceangal Èirinn is Alba. Thèid an làrach-lìn ùr a chur air bhog air 9 Ògmhios, Latha Fhèill Chaluim Chille. Air an làrach-lìn, chithear an suaicheantas ùr aig Colmcille, am prògram com-pàirteachais a tha a’ ceangal Gàidhlig na h-Alba agus na h-Èireann. Tha an làrach, a tha air a ruith leis an dà bhuidhinn, ri faighinn ann an Gaeilge, Gàidhlig agus Beurla agus tha i co-fhillte le seanailean nam meadhanan sòisealta.

Stèidhich Calum Cille, naomh san 6mh linn, abaid Eilean Ì aig an robh prìomh àite ann am beatha spioradail agus cultar nas fharsainge ann an Èirinn, Alba agus ceann a tuath Shasainn. Dh’fhàg an abaid agus na stèidhean co-cheangailte rithe dìleab de phrìomh chomharran cultarail, nam measg Leabhar Cheanannais. Air an 1500mh ceann-bliadhna bho rugadh e ann an Dùn nan Gall bidh comharrachadh fad-bhliadhna, Colmcille 1500, ann eadar 7 Dùbhlachd 2020 agus 7 Dùbhlachd 2021.

Am measg nam prìomh nithean sa bhogadh, tha

• Òraid air Facebook leis an Dr. Brian Lacey, ‘Colmcille’, air 8 Ògmhios. Faodaidh tu an òraid fhaicinn le bhith a’ leantainn duilleag Facebook Colmcille (@colmcille1500).
• Bidh seinn meadhan-aoiseil airson Latha Fhèill Colm Cille, a chaidh a chlàradh air 8 Ògmhios 2019 ro oidhche na fèise, ri fhaighinn do na h-uile air Soundcloud.
• Gabhail thairis de chunntas Instagram Foras na Gaeilge stèidhichte air Colmcille le Edel Ní Churraoin, Raidió Fáilte agus Brìghde Chaimbeul air 9 Ògmhios.
• Cuiridh CHARTS duaisean ealain mhìosail agus taisbeanadh air-loidhne air bhog air 15mh Ògmhios gus ìomhaigh agus taic a thoirt do dh’obair luchd-ealain Gàidhlig mu chuspairean co-cheangailte ri Colmcille.
• Colmcille 2020: Farpais dhealbhan gus clann a bhrosnachadh gus gabhail ris na sgeulachdan air an làraich-lìn ùir. Thèid duaisean a thoirt do bhuannaichean Èirinneach agus Albannach airson dealbhan air cò ris a tha iad a’ smaoineachadh a bhiodh Colmcille coltach ann an 2020. Faodaidh tu clàradh airson an tachartais ro làimh air duilleag Facebook Comcille (@colmcille1500). Thèid na buannaichean ainmeachadh air 26 Ògmhios.
• Farpais-cheist Gaeilge/Gàidhlig air a chumail le Aodán Ó Cearbhaill agus Eoghan Stiùbhart stèidhichte air cultar agus cànanan na h-Èireann is na h-Alba.

Thuirt Seán Ó Coinn, àrd-oifigear Foras na Gaeilge “Tha Latha Fèille Cholm Cille na àm iomchaidh airson na ceanglaichean againn leis an t-saoghal Ghàidhlig nas fharsainge ann an Alba, Eilean Mhanainn agus le luchd-labhairt Gàidhlig nas fhaide air falbh ùrachadh agus a chomharrachadh. Tha mi a’ toirt cuireadh do dhaoine an làrach-lìn a chleachdadh gus càirdeas eadar Èirinn agus Alba ùrachadh.”

Thuirt Shona NicIllInnein, Ceannard Bhòrd na Gàidhlig: “Chan urrainn cuideam gu leòr a chur air cho cudromach ’s a tha Calum Cille ann an eachdraidh na h-Alba. Thàinig e a dh’Alba aig àm nuair a bha còmhstri fuilteach a’ dol air adhart eadar treubhan de laoich. Aig a’ cheann thall, dh’aonaich e chan e a-mhàin na Gàidheil, ach cuideachd na Cruithnich, a bha air luchd-ionnsaigh a chumail air ais fad linntean, a’ gabhail a-steach fiù’s neart ìmpireachd na Ròimhe.”

Faic www.colmcille.net gus an làrach-lìn ùr fhaicinn agus gus fiosrachadh fhaighinn mu na tachartasan bogaidh uile.

Thig còmhla rinn air na meadhanan sòisealta tro na tagaichean #Colmcille1500 agus #Colmcille gus ceangal a dhèanamh le coimhearsnachd eadar-mheasgte Cholmcille air-loidhne. Lean sinn air Instagram @_Colmcille gus am fiosrachadh as ùire againn fhaighinn!

Thug Bòrd na Gàidhlig fiosrachadh cudromach do Riaghaltas na h-Alba an-diugh (Dihaoine 22 Cèitean) air na dh’fheumar dèanamh gus a’ Ghàidhlig a dhìon ann an suidheachadh COVID-19 agus mu na cothroman a bheir an cànan is cultar do dh’Alba agus an dùthaich a’ tighinn a-mach à glasadh-sìos. Tha na beachdan stèidhichte air còmhraidhean le buidhnean Gàidhlig eadar-dhealaichte, ag obair ann an com-pàirteachas.

Tha an fhreagairt a’ mìneachadh nam prìomh dùbhlan a tha mu choinneamh na Gàidhlig an-dràsta agus cuideachd na buannachdan is cothroman a bheir an cànan do dh’Alba agus sinn ag obair a dh’ionnsaigh ‘an àbhaistich ùir’.

Tha dòighean-lìbhrigidh foghlam tron Ghàidhlig (FtG) air aon de na puingean as cudromaiche, le iarrtas airson aithne shònraichte airson FtG sna mìosan a tha romhainn. Cuideachd, a’ togail air rannsachadh aig Oilthigh Chill Rìmhinn, tha am Bòrd a’ sireadh dìon airson nan coimhearsnachdan far a bheil a’ Ghàidhlig na cànan làitheil.

Cuideachd, tha iomradh air an iomadh buannachd a tha a’ Ghàidhlig a’ toirt do dh’Alba is air na cothroman a tha na lùib. Tha an fhreagairt a’ togail air a’ bheairteas chultarail aig a’ Ghàidhlig, mar a tha i a’ cur ri ionnsachadh is leasachadh sgilean, a’ neartachadh choimhearsnachdan agus a’ cur ris an eaconamaidh. Tha cothroman ùra ann le leasachaidhean turasachd agus an eaconamaidh dhidseatach a bhiodh gu sònraichte iomchaidh do na h-eileanan is do sgìrean dùthchail.

Thuirt Màiri NicAonghais, Cathraiche Bhòrd na Gàidhlig, “Tha sinn air a bhith ann an conaltradh le iomadh buidheann mu dheidhinn an t-suidheachaidh aca an-dràsta agus tha sinn cuideachd mothachail air na h-iomairtean a tha an Riaghaltas is eile a’ cur air dòigh. Tha e deatamach gun tèid aithne a thoirt dhan Ghàidhlig nuair a tha sinn a’ gluasad air adhart agus tha sinn toilichte taic sam bith a bharrachd a thoirt dhan Riaghaltas leis na h-iomairtean aca.”

Thuirt Art MacCarmaig, Ceannard Fèisean nan Gàidheal, “Tha luchd-ealain na Gàidhlig air togail a thoirt do dhaoine aig àm a th’ air a bhith fìor dhùbhlanach le duilgheadasan aig gu leòr aca cosnadh a dhèanamh. Tha oidhirpean air a bhith ann taic a chumail riutha rè na h-ama seo, ach bidh ùine ann fhathast mus faigh iad cothroman cosnaidh cunbhalach a-rithist. Tha dualchas na Gàidhlig cudromach don eaconamaidh. Tha cosnaidhean na lùib agus ‘s e a tha a’ brosnachadh ùidh mhòr a-measg luchd-turais, mar eisimpleir, tadhal air Alba.”

Thuirt Ailean Dòmhnullach, Cathraiche MG Alba, ““Tha ar taic ri Bòrd na Gàidhlig agus iad a’ cur aghaidh air prìomh cheistean a thaobh ath-shlànachadh bho shuidheachadh Covid-19 agus an dùthaich a’ tighinn a-mach às a’ ghlasadh-sìos. Feumaidh sinn dèanamh cinnteach gun lean leasachadh eaconamach didseatach nan coimhearsnachdan againn. Tha sinn air innleachdas agus sgilean fhaicinn a tha brosnachail agus a tha ga dhèanamh soilleir gu bheil na coimhearsnachdan againn an sàs le cùisean didseatach agus gu bheil comas aca a bhith a’ lìbhrigeadh air astar. Tha seo na deagh chomharra airson fàs seasmhach ann an gnìomhachasan Gàidhlig san àm ri teachd, gu h-àraid ann an raon nam meadhanan, agus feumaidh sinn togail air seo.”

Gheibhear am fiosrachadh a chaidh do Riaghaltas na h-Alba an-seo.

Thèid coinneamhan bòrd-stiùiridh Bhòrd na Gàidhlig a shruthadh beò bho Dhimàirt 26 Cèitean 2020.

Seo a’ chiad turas a tha am bòrd-stiùiridh air cuireadh a thoirt don phoball do na coinneamhan seo agus tha e a’ sealltainn ùidh a’ bhùird-stiùiridh ann a bhith cur ri fosgarrachd agus follaiseachd às dèidh aithisg sgrùdaidh Deloitte an-uiridh.

Tha an leasachadh seo ceithir mìosan air thoiseach, leis a’ bheachd sa chiad dol-a-mach gum biodh iad fosgailte ann an Inbhir Nis bhon t-Sultain 2020.

Thuirt Màiri NicAonghais, an Cathraiche ùr: “Aon de na prìomh rudan a bha mi airson a dhèanamh às dèidh dhomh a thòiseachadh, ’s e na coinneamhan againn fhosgladh a-mach don phoball agus bha mi airson ’s gun tachradh e sa bhad. Ri linn obair dhìleas an luchd-obrach, bha an coimeas againn seo a dhèanamh ceithir mìosan air thoiseach oirnn fhèin gus fios mu obair Bhòrd na Gàidhlig a cho-roinn leis na daoine aig a bheil an ùidh as motha ann – am poball.

“Tha sinn a’ cur fàilte air luchd-labhairt na Gàidhlig bho air feadh na dùthcha èisteachd ris na coinneamhan agus do na puingean a thèid a thogail.”

Sa chiad dol-a-mach, thèid cuireadh a-mach do luchd-labhairt na Gàidhlig gus coimhead air a’ choinneimh le clàr-gnothaich agus pàipearan air am foillseachadh air-loidhne 5 làithean ro gach coinneamh. Anns na mìosan a tha romhainn, bidh am Bòrd a’ coimhead ri dòighean gus na coinneamhan a chraoladh ann an Gàidhlig le eadar-theangachadh beò do dhaoine gun Ghàidhlig.

Coinneamh Ràitheil a’ Bhùird-Stiùiridh
Dimàirt 26 Cèitean 2020 – 10.00-15.00
A’ sruthadh beò air-loidhne tro cheangal air làrach-lìn a’ Bhùird.
Tha a’ chlàr-gnothaich agus na pàipearan rim faighinn an-seo.

Tha clann eadar 10 agus 17 bliadhna a dh’aois a’ faotainn cuireadh gu com-pàirteachadh ann am pròiseact ùr-nodha a tha a’ comharrachadh an 275mh ceann-bliadhna de Bhlàr Sliabh a’ Chlamhain.

Mar ghnìomhachd fìor fhreagarrach do ionnsachadh san dachaigh, gabhar ri innteartan ann an cruth rosg, bàrdachd no ealain is dealbhadh a tha a’ cuimseachadh air a’ bhlàr, agus tagraidhean a bhios air an taghadh gam foillseachadh ann an leabhar cuimhneachaidh sònraichte. Tha am pròiseact gu bhith a’ ruith bho 16mh Giblean gu 20mh Dùbhlachd 2020.

Bho 1745, tha sgeul Blàr Sliabh a’ Chlamhain air daoine bho air feadh an t-saoghail a bheò-ghlacadh, a ghluasad agus a bhrosnachadh. Phiobraich tachartasan ainmeil a’ Phrionnsa Theàrlaich a’ tilleadh à fògarrachd agus a’ togail feachd de Sheumasaich gus an rìgh-chathair a dhleasadh, agus buannachadh an aghaidh an t-srutha aig Blàr Sliabh a’ Chlamhain, dìleab chultarach a tha a’ leantainn gus an latha an-diugh. Tha am blàr air a chuimhneachadh ann an òrain, dàin, nobhailean, dealbhan agus grèis-bhratan.

Is e carthannas a th’ ann an Urras Dualchais Blàr Sliabh a’ Chlamhain (1745), a tha ag amas air an dìleab chultaraich seo a chumail beò. Tha pròiseact ‘Buaidh, Dòchas is Àrd-amas’ a’ taisbeanadh gu bheil cruthachadh air obair ùr a cheart cho cudromach ri taisbeanadh an ama a dh’fhalbh.

Bu chòir do dh’innteartan don phròiseact aon de na prìomh thèaman a leanas, a nochdadh:

Tha am prionnsa air tighinn air tìr
Gairm gu armachd
A’ caismeachd
Am Blàr
Buaidh / ruaig
Coimhead air ais

Tha tagraichean saor gu na raointean sin a rannsachadh bho shealladh sam bith, a’ gabhail a-steach bho luchd-taic air taobh nan Seumasach agus air taobh nan Hanòbharach. Cha bu chòir do dh’innteartan sgrìobhte a bhith barrachd air 500 facal de dh’fhaid. Faodaidh tagraichean obrachadh ann am buidhnean no obrachadh air leth agus tagraidhean a chur a-steach tron sgoil aca no gu prìobhaideach. Mar fhreagairt air a’ ghlasadh-sìos a th’ againn an-dràsta, tha an t-Urras air seòrsa eile a chur ris a’ phròiseact do dh’inbhich.

Lorgar goireasan airson innteartan a bhrosnachadh agus fhiosrachadh air làrach-lìn Bhlàr Sliabh a’ Chlamhain.

Tha fàilte air innteartan ann am Beurla, Albais no Gàidhlig. Bu chòir eadar-theangachadh Beurla a chur còmhla ri innteartan Gàidhlig, ma ghabhas sin a dhèanamh.

Bidh innteartan air am foillseachadh air-loidhne, agus thèid nas urrainn dhuinn a thaghadh airson nochdadh ann an leabhar cuimhneachaidh sònraichte. Thèid tachartas a chumail tràth ann an 2021 gus cruthachalachd nan tagraichean a chomharrachadh.

Thathar a’ toirt cuireadh do bhuidhnean com-pàirteachaidh tadhalan air an achadh-blàir a chur air dòigh le luchd-iùil an Urrais ann an culaidhean freagarrach, aon uair ’s gun tig an glasadh-sìos làithreach gu crìch. San eadar-ama, tha stuthan ùra bhidio agus gnìomhachdan air-loidhne gan cruthachadh an-asgaidh tron làrach-lìn agus tro shianalan mheadhanan sòisealta.

Thuirt Steven Kellow, Oifigear Pròiseict is Maoineachaidh aig Bòrd na Gàidhlig, “Tha sinn air leth toilichte a bhith a’ cur taic ris a’ phròiseact seo oir tha e a’ coileanadh nan trì prìomh amasan aig Plana Nàiseanta na Gàidhlig 2018-23. Tha sinn an dòchas gun cuidich am maoineachadh againn clann às an sgìre gu dhol an sàs sa phròiseact tro mheadhan na Gàidhlig, agus tha sinn a’ guidhe gach soirbheachadh don phròiseact!”

Tha prògram de thachartasan air a phlanadh gus an 275mh ceann-bliadhna de Bhlàr Sliabh a’ Chlamhain a chomharrachadh. Nam measg sin, bidh cuairt de Ghrèis-bhrat Blàr Sliabh a’ Chlamhain 1745 agus taisbeanadh sònraichte trì-mìosan ann an Haddington, agus prògram de thachartasan a’ mòr-thaisbeanadh dìleab chultarach a’ bhlàir. Tha seo a’ faotainn taic bho Mhaoin Dualchais a’ Chrannchuir Nàiseanta, Comhairle Lodainn an Ear agus Bòrd na Gàidhlig. Aig an aon àm ’s a bhios togail airgid a’ leantainn air adhart a dh’ionnsaigh ionad eachdraidh beò a thogail gus Blàr Sliabh a’ Chlamhain a chomharrachadh, thèid taobhan de phrògraman gnìomha planaichte an ionaid a phìleatadh gus àireamh luchd-tadhail air an achadh-blàir a rannsachadh, agus obrachadh a dh’ionnsaigh a’ chinn-uidhe maoineachaidh air a bheil feum gus an aisling seo a thoirt gu bith.

Airson pasgan fiosrachaidh, cuiribh post-d gu ajohnston@battleofprestonpans1745.org neo tadhailibh air an làrach-lìn.

Bu chòir tagraidhean tron phost a chur gu:

Pròiseact Sgoiltean 275
Urras Dualchais Blàr Sliabh a’ Chlamhain 1745
227-229 Sràid Àrd
Prestonpans
EH32 9BE

Gabh sùil air duilleag Twitter Bhlàr Sliabh a’ Chlamhain.