Category: Uncategorized

Brath Naidheachd

19 Màrt 2019

Stiùireadh Gramataigeach Ùr don Ghàidhlig

Tha Bòrd na Gàidhlig agus Oilthigh Ghlaschu an-diugh (19 Màrt 2019) air stiùireadh gràmair ùr fhoillseachadh gus cuideachadh le taic a thoirt do luchd-labhairt na Gàidhlig, nam measg tidsearan, craoladairean agus proifeiseantaich Ghàidhlig eile.

Tha an sgrìobhainn seo de 27-duilleag mar a’ chiad oidhirp air stiùireadh gramataigeach co-obrachail a dhreachdadh do luchd-cleachdaidh an latha an-diugh le steach-chur bho phroifeiseantaich Ghàidhlig, luchd-labhairt traidiseanta agus cànanaichean acadaimigeach.

Bidh an stiùireadh na bhuannachd do gach neach a tha ag obair le Gàidhlig no ag ionnsachadh Gàidhlig le bhith a’ solarachadh stòr ùghdarrasail ioma-chuimseach de chleachdadh iomchaidh air Gàidhlig Albannach nuadh-aimsireil, agus a’ cur air bhonn stèidhean airson obair san àm ri teachd air gràmar iomlan den chànan.

Tha an stòras ùr, le aoigheachd bho Dachaigh airson Stòras na Gàidhlig (DASG) ann an Oilthigh Ghaslchu, a’ còmhdach 11 de na cuspairean as dùbhlanaiche ann an gràmar na Gàidhlig mar a chaidh a chomharrachadh le suirbhidh de phroifeiseantaich is thidsearan Gàidhlig.

Chaidh a tharraing ri chèile mar fhreagairt do phròiseact co-chomhairleachaidh farsaing ann an 2013 (Dlùth is Inneach) san do chomharraich luchd-cleachdaidh is luchd-ionnsachaidh na Gàidhlig cothrom air stiùireadh earbsach air gràmar Gàidhlig nuadh-aimsireil mar aon de na feumalachdan bu chudromaiche a bh’ aca.

Chaidh am pròiseact co-cheangailte ri rannsachadh agus tional air an stiùireadh a mhaoineachadh le Bòrd na Gàidhlig agus MGAlba, agus a choileanadh le buidheann eadar-oilthigheil de rannsaichearan cànanach Gàidhlig fo stiùir an Àrd-Ollaimh Roibeard Ó Maolalaigh, Àrd-Ollamh na Gàidhlig ann an Oilthigh Ghlaschu.

Thuirt an t-Ard-Ollamh Ó Maolalaigh, a tha cuideachd na Iar-Phrionnsapal agus Ceannard Cholaiste nan Ealain ann an Oilthigh Ghlaschu: “Tha sinn air leth toilichte gu bheil toradh a’ phròiseict Soillse cho-obrachail seo air fhoillseachadh agus a-nis ri fhaotainn le coimhearsnachd na Gàidhlig.

“Tha sinn an dòchas gun neartaich an stiùireadh soilleir ùghdarrasail air cuid de na pàtranan caochlaideach as dùbhlanaiche ann an gràmar na Gàidhlig, an cànan agus gun tog e misneachd an luchd-labhairt ann a bhith a’ dèiligeadh ris na caochlaidhean nàdarra sa chànan.”

Thuirt Dàibhidh Boag, Stiùiriche Planadh Cànain is Leasachaidhean Coimhearsnachd aig Bòrd na Gàidhlig: “Sa chiad dol-a-mach, bu mhath leam taing a thoirt dhan a h-uile duine is buidheann a tha air cuideachadh leis a’ phròiseact seo. ’S e prìomh amas a’ Phlana Cànain Nàiseanta Ghàidhlig gun tèid Gàidhlig a chleachdadh nas trice, le barrachd dhaoine agus ann am barrachd shuidheachaidhean. Ma bhios barrachd misneachd aig daoine an cànan a chleachdadh, cleachdaidh iad nas trice i, agus cuidichidh an goireas seo daoine gus Gàidhlig a chleachdadh le barrachd misneachd agus nas trice.

“A thuilleadh air an stiùireadh fhèin, tha sinn ag obair còmhla ri Stòrlann Nàiseanta na Gàidhlig gus taghadh de ghoireasan cudromach agus cothroman trèanaidh a chur air dòigh thairis air na mìosan a tha romhainn a chuidicheas daoine le bhith a’ dèanamh feum den stiùireadh. Tha e cuideachd san amharc againn leudachadh air a’ ghoireas seo gus togail air puingean gràmair eile a tha luchd-cleachdaidh a’ chànain air a chomharrachadh mar chùisean far a bheil soilleireachd a dhìth.”

Bha an co-obrachadh rannsachaidh a’ gabhail a-steach Oilthigh Ghlaschu, Oilthigh Dhùn Èideann agus Sabhal Mor Ostaig / Oilthigh na Gàidhealtachd agus nan Eilean, fo sgèith lìonra Shoillse airson rannsachadh cànan is cultar na Gàidhlig.

Fhuair an obair taic bho choinneamhan cunbhalach le Comataidh Comhairleachaidh Cànain Bhòrd na Gàidhlig, buidheann de luchd-labhairt traidiseanta bho dhiofar cheàrnaidhean den Ghàidhealtachd le eòlas farsaing ann an àrainnean cudromach de leasachadh na Gàidhlig, fo stiùir a’ chathraiche Jo NicDhòmhnaill a tha cuideachd na cathraiche air Comataidh Inbhean aig MGALBA.

Thuirt Jo NicDhòmhnaill: “Tha Gàidhlig na cànan beò is brìoghmhor, agus ged a tha fios agam gu bheil obair ri dhèanamh fhathast ma tha sinn a’ dol a fhrithealadh air feumalachdan a h-uile neach a tha a’ cleachdadh a’ chànain, saoilidh mi gu bheil sinn air dòigh-obrach a stèidheachadh gus stiùireadh ùghdarrasail a thoirt seachad airson nam puingean as motha dha bheil stiùireadh a dhìth agus a bhios a’ freagairt air iarrtasan luchd na Gàidhlig san latha an-diugh agus san ùine air thoiseach.”

Chaidh fianais a thional bho luchd-labhairt traidiseanta sna h-Eileanan Siar agus bho chleachdadh sgrìobhadairean Gàidhlig ùr agus co-aimsireil mar a chaidh a ghlacadh ann an corpas 30 millean facal de Ghàidhlig na h-Alba aig DAS

Notaichean gu Luchd-deasachaidh

Airson tuilleadh fiosrachaidh, cuiribh fios gu Áine Allardyce ann an Oifis Chonaltraidhean is Chùisean Poblach ann an Oilthigh Ghlaschu air 0141 330 7126 no air post-d aine.allardyce@glasgow.ac.uk

Tha an stiùireadh ri fhaotainn le a luchdachadh sìos bho làrach-lìn DASG aig https://dasg.ac.uk/grammar

Thèid Tional Ealain na Gàidhlig air adhart air Diardaoin 28mh Màrt 2019 aig An t-Ionad Pìobaireachd Nàiseanta ann an Glaschu. Bidh cothrom do luchd-ealain is buidhnean cultarach conaltradh a dhèanamh còmhla agus bidh panailean/seiseanan ann tron latha le na cuspairean na leanas:-

– Fios as ùr bho Fhòram Ro-innleachdail Nàiseanta nan Ealain Gàidhlig

– Mòr-ionadan

– An t-Àite-obrach Gàidhlig agus Leasachadh Sgilean

– A’ Togail Misneachd tro na h-Ealain

– A’ Co-roinn Fiosrachaidh mu dheidhinn Phròiseactan

– Lìonraidhean

Tha fàilte ron a h-uile duine is buidheann aig a bheil ùidh ann an ealain Ghàidhlig.

Clàraich an seo.

Fios: 9:30m-10:00m Clàrachadh agus Teatha is Cofaidh

Thèid tachartas sònraichte mu dheidhinn Foghlam tron Ghàidhlig (FtG) a chumail ann am Peairt gus bruidhinn air adhartas le Foghlam Gàidhlig

Bidh mu 45 luchd-foghlaim bho air feadh Alba a’ gabhail pàirt ann an tachartas fad-latha air Dihaoine 1 Màrt 2019 gus plana gnìomh ùr a dhealbh airson foghlam Gàidhlig ann an Alba.

Tha Bòrd na Gàidhlig, ann an co-bhuinn ri Foghlam Alba, Riaghaltas na h-Alba, agus Ùghdarras Theisteanas na h-Alba (SQA), air iarraidh air riochdairean bho ùghdarrasan ionadail, tidsearan nam measg, tighinn gu tachartas aig Ionad Cho-labhairtean Battleby ann am Peairt.

Cuideachd am measg nan daoine a bhios an làthair bidh riochdairean bho ionadan a bhios a’ toirt seachad foghlam adhartach is àrd-ìre, agus riochdairean bho na sia sgoiltean Gàidhlig ann an Alba, a tha stèidhichte ann an Glaschu, Dùn Èideann, Inbhir Nis, Loch Abar agus Port Rìgh. Air an latha, bidh cothrom aig daoine pàirt a ghabhail ann an còmhraidhean mionaideach mu mar a ghabhas an Curraicealam FtG airson ÀS4-ÀS6 a dhealbh san ùine air thoiseach agus mu mar a ghabhas frithealadh air an leudachadh a tha a’ tighinn air foghlam na Gàidhlig.

Air an latha – a thèid fhosgladh le facal bho Jim Whannel, Cathraiche Comataidh Ionnsachaidh Bhòrd na Gàidhlig – thèid bùithtean-obrach is pannalan-deasbaid a chumail, agus an lùib nan còmhraidhean sin bidh cothrom aig daoine cluinntinn bho na sgoiltean a tha a’ dealbh is a’ leasachadh nan àrd-ìrean den churraicealam àrd-sgoile aca.

Aig a’ cheann thall, ’s e a tha san amharc leis an tachartas seo, plana gnìomh a dhealbh leis na ceumannan a thèid a ghabhail gus an curraicealam a thoirt air adhart. Bithear cuideachd a’ toirt sùil air slighean dreuchdail do luchd-obrach a tha an sàs ann am foghlam tron Ghàidhlig.

Thuirt Jim Whannel: “Tha e a’ toirt toileachas mòr dhomh an tachartas sònraichte seo fhosgladh a bhios a’ coimhead air an t-slighe air adhart airson Foghlam Àrd-sgoile FtG. Tha mi gu sònraichte toilichte agus tha e na adhbhar misneachd dhomh gu bheil e gu bhith mar phàirt cudromach den tachartas gum bi prìomh luchd-foghlaim a’ cruinneachadh gus plana èifeachdach a dhealbh leis na ceumannan a tha a dhìth gus tuilleadh adhartais a dhèanamh. Tha e glè chudromach, ma tha a leithid a dh’adhartas gu bhith ann, gun iarrar comhairle is stiùireadh bho thidsearan is luchd-stiùiridh nan ùghdarrasan ionadail gus am plana ùr a chruthachadh.

“Tha Ministear na Gàidhlig, Iain Swinney BPA, air a bhith air ceann na h-iomairt, Adhartas nas Luaithe, a tha air buidhnean nàiseanta a thoirt còmhla airson tuilleadh adhartais a dhèanamh thar dhiofar raointean mar thaic dhan Ghàidhlig agus tha sinn a’ dèanamh toileachas mòr ris an iomairt ùir seo airson FtG aig ìre na h-àrd-sgoil. Tha barrachd is barrachd phàrantan is daoine òga air feadh Alba a’ togail ùidh ann am foghlam tron Ghàidhlig agus tha sinn a’ coimhead air adhart ri bhith a’ leudachadh air an àireamh dhaoine ann am FtG aig ìre na h-àrd-sgoile, agus sinn a’ dèanamh cinnteach gu bheil an seòrsa foghlaim sin a’ cur ris an adhartas a tha sinn a’ faicinn air feadh Roinn an Fhoghlaim ann an Alba.”

Thuirt Gillian Chaimbeul-Thow, Cathraiche Lìonra nan Ùghdarrasan Ionadail Gàidhlig (LUIG): “Tha e gu h-àraidh freagarrach gu bheil an tachartas seo, a tha ag amas air cur ris an taghadh de chuspairean a gheibhear, ga chumail aig an aon àm ’s a bhios Comataidh Foghlaim is Sgilean Pàrlamaid na h-Alba a’ gabhail fianais air na roghainnean a gheibhear sa churraicealam a thaobh chuspairean. Bidh na còmhraidhean a bhios againn glè fheumail do dh’ùghdarrasan ionadail, gu h-àraidh air sàillibh gum bi A’ Togail Feachd-obrach Òg mar phàirt de ghnothaichean an latha.”

Thuirt Jane Renton, Leas-Stiùiriche, Foghlam Alba: “Tha e na thoileachas dhuinn a bhith a’ gabhail pàirt sa cho-labhairt Dihaoine. Tha sinn a’ coimhead air adhart ri bhith a’ bruidhinn air mar a ghabhas na h-àrd-ìrean de dh’Fhoghlam tron Ghàidhlig a leasachadh feuch am faigh daoine òga buannachdan bho ionnsachadh ùidheil is brìoghmhor thar gach taobh den churraicealam agus feuch an ruig iad na h-ìrean-coileanaidh as àirde as urrainn dhaibh.”

Thuirt Raibeart Quinn, Ceann Theisteanasan – Beurla, Nuadh-chànanan agus Gnothachas aig Ùghdarras Theisteanas na h-Alba: “Tha e fìor chudromach gum faigh sgoilearan, a fhuair foghlam tron Ghàidhlig air feadh an fhoghlaim fharsaing choitchinn aca sa bhun-sgoil agus sa chiad trì bliadhna san àrd-sgoil, làn chothrom air foghlam tron Ghàidhlig aig na h-àrd-ìrean – ÀS4 gu ÀS6. Às aonais leantalachd mar sin nan cuid foghlaim, cha tèid na sgilean cànain aca a dhaingneachadh mar a bu chòir. Tha an SQA a’ cur a làn thaic ri plana nàiseanta aonaichte a nì cinnteach gun tachair seo.”

Tha e air a bhith na thoileachas do Bhòrd na Gàidhlig, mar phàirt de Bhliadhna na h-Òigridh 2018 ann an Alba, cothroman a ghabhail airson a bhith ag obair air feadh na bliadhna còmhla ri grunn bhuidhnean nàiseanta agus coimhearsnachd gus cur ri cleachdadh na Gàidhlig gu nàiseanta. Mar thoradh air a’ cho-obrachadh sin, chaidh luchd-labhairt òga na Gàidhlig fhastadh ann an dreuchdan aig diofar bhuidhnean nàiseanta is coimhearsnachd gus cur ris an obair a nì na buidhnean sin leis a’ Ghàidhlig agus gus ìomhaigh a’ chànain a thogail gu nàiseanta agus ann an coimhearsnachdan ionadail.

Am measg nan daoine òga sin tha Shona Nic a’ Mhaoilein, a chaidh fhastadh mar Oifigear Leasachaidh Gàidhlig san t-Sultain aig Urras Oighreachd Ghabhsainn, a tha fo shealbh na coimhearsnachd agus a tha stèidhichte ann an Nis ann an Leòdhas sna h-Eileanan an Iar. Tha Shona, a bhuineas do Chàrlabhagh ann an Leòdhas, ag obair còmhla ri buidhnean is gnothachasan ionadail gus an cuideachadh le bhith a’ cleachdadh Gàidhlig san obair làitheil aca agus gus an cànan a neartachadh is a thoirt air adhart agus airson cothroman a chomharrachadh gus obair chom-pàirteach a chur air dhòigh.

Thuirt Agnes Rennie Cathraiche Urras Oighreachd Ghabhsainn “Chan eil teagamh nach e fìor dheagh naigheachd a th’ann samhail Shona tighinn air bòrd an sgioba againn aig UOG. Tha an dreuchd seo co-mhaoinichte le Bòrd na Gàidhlig, HIE agus Urras Oighreachd Ghabhsann agus tha e na phàirt chudromach dhan fheallsanachd aig an Urrais a thaobh cuir luach anns a chànan agus cultar sgìre an oighreachd”

Thuirt Shona Nic a’ Mhaoilean “ Tha mi a’ coimhead air adhart ri bhith ag obair còmhla ri gnìomhachasan agus buidhnean anns an coimhearsnachd ionadail airson ìomhaigh na Gàidhlig a thogail”

Tha Ruairidh Hamilton, à Dùn Èideann ag obair aig Young Scot, a’ bhuidheann-charthannais òigridh nàiseanta a bhios a’ toirt seachad fiosrachadh agus a’ cur iomairtean air dòigh a thaobh chùisean saoranachd. Bidh a’ bhuidheann a’ toirt fiosrachadh is molaidhean do dh’òigridh, aois 11-26, agus a’ cur iomairtean air dòigh gus an cuideachadh a bhith nan saoranaich mhisneachail, fhiosraichte agus ghnìomhach.

Tha Steaphanaidh Chaimbeul, à Caol Loch Aillse, ag obair airson a’ phròiseict, An Àirigh, ann an Gleann Srath Farair, faisg air a’ Mhanachainn air Gàidhealtachd na h-Alba. Tha An Àirigh a’ tabhann thurasan do sgoiltean agus greisean-còmhnaidh, làithean-saora, cothroman gus obair shaor-thoileach a dhèanamh agus sgoil-àraich a-muigh do chloinn aois 3 gu 5, agus bidh Steaphanaidh a’ toirt seachad cothroman ionnsachaidh a-muigh ann an Gàidhlig agus a’ cuideachadh leis na cothroman ionnsachaidh Gàidhlig san fharsaingeachd a gheibhear aig An Àirigh.
As t-samhradh, bha Coinneach MacFhraing air fhastadh aig Urras Mhuc-mara nan Eilean buidheann-charthannais glèidhteachas mara stèidhichte ann am Muile a bhios a’ toirt na h-obrach aca gu buil tro phrògram de rannsachadh is foghlam, aig a bheil cliù eadar-nàiseanta, san Ionad Fhiosrachaidh air bòrd a’ bhàta aca, Silurian, agus tro bhith a’ tadhal air sgoiltean air feadh nan Eileanan A-muigh is A-staigh. Mar phàirt den obair aig Coinneach, bha aige ri leudachadh a dhèanamh air prògram foghlaim an Urrais gus an ghabhadh a lìbhrigeadh do sgoilearan ann am foghlam tron Ghàidhlig, agus bha e cuideachd a’ toirt bhùithtean-obrach seachad aig muir agus a’ stiùireadh obair-faire air tìr agus a’ cur thachartasan coimhearsnachd air dòigh.

Ann an co-bhuinn ri Alba Chruthachail, tha am Bòrd air taic a thoirt do ghreisean-trèanaidh do dhaoine ann an dreuchdan cruthachail aig An Lanntair ann an Steòrnabhagh agus Taigh Chearsabhagh ann an Uibhist a Tuath. Tha na dreuchdan sin ann gus taic a thoirt do bhuidhnean ealain/cruthachail le bhith cur ris an obair chruthachail a nì iad ann an Gàidhlig.
’S e Calum Friseal (24) an neach-trèanaidh aig An Lanntair. Tha Calum air fhastadh mar Neach-obrach Prògram nan Ealain Cleasachd fo Thrèanadh agus mar phàirt den dreuchd aige bidh e ag obair leis a’ Bhòrd Òigridh ùr aig An Lanntair agus sgioba a’ phrògraim gus cuideachadh le prògram cruthachail An Lanntair.

Thuirt Daibhidh Boag, Stiùiriche Planadh Cànain is Leasachaidhean Coimhearsnachd Bhòrd na Gàidhlig: “Tha sinn fìor thoilichte gum b’ urrainn dhuinn cuideachadh le bhith a’ comharrachadh Bliadhna na h-Òigridh ann an Alba agus gum b’ urrainn dhuinn taic mhath a thoirt do dhiofar phròiseactan a tha a’ fastadh dhaoine òga le Gàidhlig. Tha sinn gu làidir den bheachd, gum faigh na daoine òga uile, na fastaichean aca agus na coimhearsnachdan far a bheil iad ag obair buannachdan às an taic bhon Bhòrd sa gheàrr-ùine agus thar ùine nas fhaide agus gun dèan e feum dhan Ghàidhlig fhèin airson nam bliadhnaichean ri thighinn.”

Tha Bòrd na Gàidhlig an-diugh a’ foillseachadh shanasan airson na dreuchd, Stiùiriche Foghlam na Gàidhlig, dreuchd cho cudromach ’s a tha ri fhaighinn ann am foghlam Gàidhlig.

Bidh an neach soirbheachail a’ stiùireadh poileasaidh foghlaim is ionnsachaidh a’ Bhùird, a’ comhairleachadh an Riaghaltais agus ag obair gu dlùth còmhla ri ùghdarrasan ionadail agus buidhnean-lìbhrigidh eile airson amasan a’ Bhùird a thaobh foghlaim is ionnsachaidh a choileanadh.

Chaidh Am Plana Cànain Nàiseanta Gàidhlig 2018-23 fhoillseachadh o chionn beagan mhìosan le trì prìomhachasan agus ’s e ‘A’ toirt fàs air ionnsachadh na Gàidhlig’ fear dhiubh.  Mar sin, tha a h-uile cothrom aig cuideigin a bhith a’ toirt buaidh mhòr air leasachadh ann an ionnsachadh na Gàidhlig thar nam bliadhnaichean ri teachd.  ’S e obair glè inntinneach a tha seo, far am bi an neach ag obair le ùghdarrasan ionadail air feadh na h-Alba, is le buidhnean foghlaim eile.

Thuirt Jim Whannel, Cathraiche na Comataidh Ionnsachaidh aig Bòrd na Gàidhlig: “Bidh iomadh cothrom aig an neach a bhios soirbheachail buaidh mhòr a thoirt air fàs na Gàidhlig tro fhoghlam aig gach aois – eadar clann san dachaigh gu inbhich a tha ag ionnsachadh tro dhòighean didseatach. Tha obair a’ Bhùird glè chudromach ann a bhith a’ cur taic ri teaghlaichean, ris na h-ùghdarrasan ionadail agus ris na daoine a tha ag ionnsachadh na Gàidhlig.

“Tha sinn ag obair gu dlùth leis an Riaghaltas, le Foghlam Alba agus buidhnean poblach eile, leis na h-oilthighean is colaistean is buidhnean sa choimhearsnachd is tha Stiùiriche Foghlam na Gàidhlig aig cridhe na h-obrach seo.  Bidh an obair seo glè tharraingeach is inntinneach dhan neach aig a bheil na sgilean, comasan is eòlas a tha freagairt air na cothroman a tha rim faotainn aig a’ Bhòrd.”

Gheibhear pasgan fiosrachaidh mun dreuchd air-loidhne air làrach-lìn a’ Bhùird -www.gaidhlig.scot.

Feumar tagraidhean airson na h-obrach a chur chun a’ Bhùird ro 5.00f, Diluain 22 An Dàmhair 2018. Tha an tuarastal aig an sgèile C2, a tha a’ tòiseachadh aig £60,379.

Ma tha sibh airson barrachd ionnsachadh mun dreuchd agus bruidhinn mu deidhinn gu neo-fhoirmeil, cuiribh fios dhan Cheannard, Shona NicIllinnein shona@gaidhlig.scot.

Airson barrachd fios: http://www.gaidhlig.scot/gd/bord/corporate/staffing/vacancies/

Tha Bòrd na Gàidhlig air sreath de gheallaidhean cudromach fhoillseachadh an-diugh (Diardaoin 9 Lùnastal 2018) bho dhiofar bhuidhnean poblach ann an Alba a bheir taic nach beag do dh’adhartas nas luaithe le leasachadh is cleachdadh na Gàidhlig air feadh na dùthcha.

Tha na geallaidhean mar thoradh air coinneamh fhìor chudromach a chaidh a chumail ann am Peairt madainn an-diugh, far an robh an Leas Phrìomh Mhinistear Iain Swinney BPA sa chathair, agus far an robh riochdairean bho ghrunn de phrìomh bhuidhnean poblach na h-Alba an làthair.

Le bhith ag aontachadh ris na geallaidhean seo, tha a’ bhuidheann nàiseanta le uallach airson adhartachadh cànan is cultar na Gàidhlig ann an Alba den bheachd gun tèid aca air adhartas nas luaithe a dhèanamh le bhith a’ neartachadh a’ chànain.

Bidh gach gealladh a’ toirt taic do chinn-uidhe a’ Phlana Cànain Nàiseanta Ghàidhlig 2018-2023 a chaidh fhoillseachadh sa Ghiblean am-bliadhna. Tha e na amas aig a’ Phlana ùr gun tèid Gàidhlig a chleachdadh nas trice, le barrachd dhaoine agus ann am barrachd shuidheachaidhean.

Am measg nan geallaidhean cudromach a chaidh fhoillseachadh an-diugh tha:

• Foillsichidh VisitAlba a’ chiad ro-innleachd turasachd na Gàidhlig airson Alba as t-fhoghar, agus e na amas le sin Gàidhlig a dhèanamh na pàirt nas motha den ghnìomhachas turasachd a chum leas na Gàidhlig agus a’ ghnìomhachais
• Bheir Ùghdarras Theisteanas na h-Alba, Foghlam Alba, Stòrlann, riochdairean bho Lìonra nan Ùghdarrasan Ionadail Gàidhlig agus Riaghaltas na h-Alba taic do sgoiltean ann a bhith a’ neartachadh a’ churraicealaim airson FtG aig ìre na h-àrd-sgoile agus iad a’ planadh gus barrachd Theisteanasan Nàiseanta a thabhann tron Ghàidhlig aig na h-àrd-ìrean den àrd-sgoil
• Stèidhichidh Leasachadh Sgilean na h-Alba agus Bòrd na Gàidhlig Buidheann-obrach gus beachdachadh air agus ealla a ghabhail ri molaidhean bhon aithisg, “Margaidh-obrach na Gàidhlig – Am Fiosrachadh Dearbhte”, a chaidh fhoillseachadh san Ògmhios 2018.
• Tha Comhairle nan Eilean Siar a’ dol a thoirt cothrom air ionnsachadh is foghlam na Gàidhlig tro e-Sgoil don a h-uile ùghdarras ionadail ann an Alba
• Obraichidh Comhairle nan Eilean Siar, Bòrd na Gàidhlig agus Riaghaltas na h-Alba còmhla gus cothroman a chruthachadh agus taic a thoirt seachad anns na coimhearsnachdan sna h-Eileanan Siar
• Obraichidh MG ALBA agus Bòrd na Gàidhlig còmhla air LearnGaelic, an goireas com-pàirteach airson a bhith ag ionnsachadh Gàidhlig – mar phàirt de sin thèid an làrach-lìn ùrachadh, thèid susbaint ùr a chruthachadh, agus bidh taic ùr ann do dh’inbhich a tha ag ionnsachadh na Gàidhlig.
• Foillsichidh MG ALBA stuthan Gàidhlig air YouTube. Mar phàirt de sin bidh ‘rogha is tagha’ ann, le earrainnean beaga bho phrògraman – ceòl, comadaidh, agus filmichean goirid. Cuideachd, bidh ‘iomairtean com-pàirteachais’ ann a bhios a’ brosnachadh dhaoine gu bhith a’ cruthachadh stuthan Gàidhlig iad fhèin.
• Nì Iomairt na Gàidhealtachd is nan Eilean rannsachadh ùr air ‘An Àite a th’ aig Cànan is Cultar na Gàidhlig ann an Leasachadh Eaconamach is Coimhearsnachd’, agus cuiridh sin ris an fhianais dhearbhte a th’ ann a chuidicheas le bhith a’ dealbh mhodhan-obrach ùra agus le bhith a’ planadh. Cuideachd, tabhainnidh iad taic do dh’Iomairt na h-Alba le bhith ag ullachadh a’ chiad Phlana Ghàidhlig aca.

Thuirt an Leas Phrìomh Mhinistear, Iain Swinney BPA:

“Tha Riaghaltas na h-Alba air a chur romhainn mar amas soilleir taic a thoirt don Ghàidhlig. Tha a’ choinneamh an-diugh a’ sealltainn gu bheil diofar sheòrsaichean obrach ga dèanamh is diofar iomairtean gan cur an sàs le taghadh farsaing de bhuidhnean poblach air feadh Alba mar thaic don chànan agus tha e cudromach gun gabh sinn làn-bhrath air an taic sin gus cùisean a thoirt air adhart.

“Tha mi toilichte gun deach aonta a ruighinn a thaobh nan geallaidhean cudromach seo agus tha mi an dòchas gun tèid againn uile air obrachadh còmhla gus geallaidhean eile a stèidheachadh thairis air na mìosan a tha romhainn.”

Thuirt Cathraiche Bhòrd na Gàidhlig, Ailean Dòmhnallach:

“Tha sinn a’ cur fàilte mhòr air na geallaidhean seo. Tha iad mar chomharra air mar a thathar a’ faicinn taghadh farsaing de bhuidhnean poblach a’ toirt barrachd taice do chànan is cultar na Gàidhlig ann an Alba. Chan eil Gàidhlig air an iomall tuilleadh thoradh tha muinntir na dùthcha a’ toirt an aire do na buannachdan cultarach, foghlaim agus eaconamach a thig bhon chànan.

“Cuidichidh na geallaidhean seo gu mòr leis na h-amasan a th’ againn sa Phlana Cànain Nàiseanta Ghàidhlig airson 2018-2023. Tha sinn a’ coimhead air adhart ri bhith ag obair còmhla ri ar luchd-compàirt air feadh na dùthcha gus na geallaidhean lèirsinneach seo a thoirt gu buil a chum leas na h-Alba.”

Tha tidsearan Gàidhlig a tha air taic fhaighinn bho sgeama nan Tabhartasan Foghlaim air a bhith ga mholadh gu mòr, agus e fosgailte a-rithist am-bliadhna do thagraichean ùra.

Tha am pròiseact air a mhaoineachadh agus air a ruith le Bòrd na Gàidhlig ri linn ’s gum feumar barrachd a dhèanamh son coinneachadh ris an iarrtas a tha sìor dhol am meud airson foghlam tro mheadhan na cànain air feadh na dùthcha.

Chuireadh fàilte a-nis air iarrtasan bho dhaoine a tha dèanamh for-cheum ann am foghlam, bun-sgoil no àrd-sgoil, agus bho dhaoine a tha ann an cùrsaichean foghlaim is Gàidhlig aig ìre fo-cheum.

Tha taic £500 / £1,000 ri fhaighinn, a thuilleadh air taic airson cosgaisean cùrsa, suas gu £1,820 ma tha sin a dhìth.

Beachdachaidh Bòrd na Gàidhlig cuideachd air iarrtasan bho thidsearan a tha ann an dreuchd an-dràsta ach a tha airson gluasad a-nall gu foghlam Gàidhlig, no bho dhaoine a tha airson cùrsa Gàidhlig a dhèanamh son dreuchd ùr fhaighinn mar thidsear Gàidhlig. Tha an ìre taice a tha ri fhaighinn a rèir nan diofar shuidheachaidhean.

Chaidh taic a thoirt do 33 oileanaich-teagaisg an-uiridh agus thatar an dòchas gum bi an àireamh sin a cheart cho àrd, no nas àirde, am-bliadhna.

Thuirt Shona NicIllinnein, Ceannard Bhòrd na Gàidhlig: “’S e sgeulachd shoirbheachais a th’ ann am foghlam Gàidhlig agus tha sin ag adhbharachadh gu bheil barrachd is barrachd thidsearan a dhìth.  Tha am Bòrd air an sgeama seo a ruith thairis air na bliadhnaichean gus taic a chumail ri daoine a tha airson a bhith nan tidsearan. Tha Joanne McHale, a tha na h-oifigear leasachaidh (Tidsearan) a’ dèanamh obrach leis na h-oileanaich agus na h-oilthighean is colaistean gus barrachd a thàladh gu teagasg agus tha ise tuilleadh is dèonach bruidhinn ri duine sam bith aig a bheil ùidh ann an teagasg.”

Tha fìor eisimpleirean ann mu cho feumail is a tha an sgeama a tha seo. Am measg na feadhna a fhuair taic an-uiridh, bha Alison Ni Dhorchaidhe bho Bhaile Àtha Cliath, a tha a-nis ag obair aig Àrd-Sgoil Ghàidhlig Ghlaschu.

“Bha mi riamh airson teagasg a dhèanamh ach bha an obair a bha mi dèanamh le Comunn na Gàidhlig ron a seo (oifigear òigridh) a’ còrdadh rium cho mòr,” thuirt i. “Ach beag air bheag thàinig am miann air ais thugam agus bha mi ag iarraidh a dhèanamh. ’S e Beurla agus Gaeilge na cuspairean a bh’ agam san oilthigh agus rinn mi beagan Gàidhlig, ach cha robh gu leòr agam son a dhol a theagasg.

“Bha Sgoil Ghàidhlig Ghlaschu a’ sireadh cuideigin son Beurla a theagasg. Chuir mi a-staigh airson a’ chùrsa agus a’ mhaoineachaidh aig Bòrd na Gàidhlig agus bha iad gu math taiceil.

“Fhuair mi an t-airgead agus a dh’innse na fìrinn cha b’ urrainn dhomh a bhith beò às aonais fad bliadhna. Tha fios agam air caraidean eile agus cha robh acasan ach iasad oileanach agus bha iad a’ strì ri bhith beò. Le sin bha taic Bhòrd na Gàidhlig uabhasach feumail dhòmhsa bhon cha leiginn a leas tuilleadh ’s a chòrr dragh a ghabhail mu airgead.”

Bha Lauren Stiùbhart (24) anns an aon seòrsa suidheachaidh. Bha i ag obair fad bhliadhnachan ann an Sgoil-àraich a’ Ghearasdain, gus an tug sgeama maoineachaidh BnG an cothrom dhi a dhol a-steach do theagasg. Tha i a-nis dol a thòiseachadh ann am Bun-sgoil Ghàidhlig Ghlaschu às dèidh nan saor-làithean.

“Bha mi airson cùrsa PDGE a dhèanamh agus bhruidhinn mi ri ceannard na sgoile,” thuirt i. Thuirt e gum bu chòir dhomh bruidhinn ri Bòrd na Gàidhlig; gum biodh taic acasan ’s dòcha a gheibhinn. Bhruidhinn mi ri Joanne McHale bho Bhòrd na Gàidhlig; tha oifis aicese anns an aon sgoil. Thuirt i seach gu bheil mi air a bhith mach às an sgoil airson ùine, agus gu bheil mi air a bhith ag obair làn-ùine, gum faodadh mi cur a-staigh airson tòrr airgid agus bha sin gu math cuideachail.”

Seach gun robh Lauren air a bhith ag obair ùine mu thràth, fhuair i £5,000 uile-gu-lèir.

“Bha mi air a bhith ag obair son seachd bliadhna agus dìreach dol a stad airson an cùrsa a dhèanamh, bha e gu bhith doirbh,” thuirt i.

“Tha thu cho trang leis a’ chùrsa agus bha e uabhasach doirbh airgead fhaighinn. Cha robh mi ag obair fad bliadhna agus às aonais airgead bho Bhòrd na Gàidhlig chanainn gum biodh e air a bhith uabhasach doirbh dha-rìribh a dhèanamh.”

Airson barrachd fiosrachaidh mu dheidhinn an sgeama cuir fios gu Joanne McHale joanne@gaidhlig.scot

Gheibhear fiosrachadh mun sgeama air http://www.gaidhlig.scot/gd/bord/fundraising/

Alba Heritage Trust, a local Inverness based charity, is seeking opinions from the local community and interested individuals and groups from other localities, to assess whether there is a demand to establish a Gaelic Language and Cultural Centre in Inverness.  A local heritage building on the riverside, currently on the market, is being considered as a potential location for such a centre.

Impact Hub Inverness has been commissioned to research the level of demand for such a centre in the heart of Inverness.  The first stage in the process of gathering community opinion is an open survey which has gone live today at www.surveymonkey.co.uk/r/JW8JXXT

In addition, local agencies and community groups involved in Gaelic language development activities will also be interviewed to seek their respective opinions and support. Desk based research will complete the study by the end of July 2018.

The idea of the cultural centre is not new and has been discussed over the years by many groups and individuals, but no targeted research has taken place until now. Some suggestions for what could potentially be available in the centre include a café, book/gift shop, performance space, workshop and exhibition space, Gaelic language classes and an informal social meeting place for Gaelic speakers, learners and individuals interested in the Gaelic heritage of the Highlands and Islands.

Alasdair Forbes from Alba Heritage Trust, explained more: “There are many Gaelic activities and groups that meet locally from parent groups and language classes to talks and events, and we feel a venue of this kind would complement and support all that exists in the area. We also know from the most recent Visit Scotland survey of tourists that 55% of people visiting the Highlands do so because they are interested in the history and culture of the Highlands and Islands.  Successful language and cultural centres exist in places such as Belfast, Derry, Cardiff and Merthyr Tydfil and we feel that a Gaelic Language and Cultural Centre in Inverness, the capital city of the Highlands and Islands, would bring added value, complement existing resources and services, and provide a focus for Gaelic development activity within the area.”

This survey work is supported by Bòrd na Gàidhlig and The Architectural Heritage Fund. You can access the survey online at the web address given above or if you would like a hard copy please contact Mary Riddoch at Impact Hub Inverness on 01463 715533 or by email: mary.riddoch@impacthub.net The survey is also available in Gaelic. Copies will be made available at the local mod at Eden Court Theatre this Friday 15 June.

Airson Bliadhna na h-Òigridh 2018 a chomharrachadh tha Bòrd na Gàidhlig agus Young Scot air co-bhanntachd ro-innleachdail a stèidheachadh airson goireas ùr Gàidhlig a leasachadh a bhios air www.young.scot. Thèid taic cuideachd a chur ris a’ cho-bhanntachd le MG ALBA.

Le taic bho Bhòrd na Gàidhlig thèid Gàidheal òg fhastadh le Young Scot a bhios a’ dèanamh cinnteach gu bheil fios aig Gàidheil òga air feadh Alba mu na cothroman agus na buannachdan a tha rim faighinn co-cheangailte ris a’ Ghàidhlig, an cultar agus an dualchas.

Tron a’ phròiseact a chaidh fhoillseachadh air Diluain 30 Giblean aig oifisean Young Scot ann an Dùn Èideann, thèid goireas ùr-ghnàthach didseatach a chruthachadh le fios mionaideach agus cothroman co-cheangailte ri duaisean agus còraichean airson daoine òga le Gàidhlig agus gun Ghàidhlig, cothroman a bhios aca nuair a bhios iad a’ cleachdadh Cairt Nàiseanta Airidheachd Young Scot.

Tha am pròiseact ùr seo a’ tighinn às dèidh foillseachadh a’ Phlana Cànain Nàiseanta Ghàidhlig 2018 – 2023 far a bheil e na phrìomh amas gum bi barrachd dhaoine a’ cleachdadh Gàidhlig nas trice agus ann am barrachd shuidheachaidhean. ’S e bhith a’ brosnachadh, ag ionnsachadh agus a’ cleachdadh na Gàidhlig trì de na prìomh dhòighean sam bithear a’ cur ris an amas seo.

Cruthaichidh an goireas ùr barrachd chothroman don òigridh Gàidhlig ionnsachadh agus a chleachdadh agus pàirt a ghabhail ann an cur-seachadan cultarail Gàidhlig. Cuideachd thèid barrachd eòlais agus tuigse mun obair agus na seirbheisean aig Young Scot a thogail am measg coimhearsnachd na Gàidhlig.

Thuirt Shona NicIllinnein, Ceannard Bòrd na Gàidhlig: “Tha an òigridh deatamach airson fàs na Gàidhlig agus bha sinn gu math toilichte nuair a ghabh Calum Fearghasdan, Gàidheal òg a tha na bhall air Bòrd MG ALBA, ùidh anns a’ phròiseact airson goireasan Young Scot a chruthachadh sa Ghàidhlig. Le barrachd dhaoine an sàs ann am foghlam tro mheadhan na Gàidhlig feumaidh sinn dèanamh cinnteach gu bheil cothroman ann do dhaoine òga aig aois na sgoile agus nas sine, goireasan tarraingeach, tlachdmhor, feumail a chleachdadh.”

Thuirt Louise NicDhòmhnaill, Àrd-oifigear Young Scot: “Tha e sgoinneil gum bi an goireas sònraichte seo againn airson daoine òga a tha a’ bruidhinn na Gàidhlig agus airson daoine a tha airson barrachd rannsachaidh a dhèanamh air agus barrachd ionnsachadh mu chultar agus dualchas na Gàidhlig agus cuidichidh an goireas seo sinn gus faighinn gu barrachd den òigridh air feadh Alba. Tha e a’ toirt toileachas mòr dhuinne aig Young Scot gum b’ urrainn dhuinn pàirt a ghabhail ann a bhith a’ toirt taic don Ghàidhlig agus gum faigh sinn cothrom a’ Ghàidhlig a bhrosnachadh am measg òigridh na h-Alba agus gun dèan sinn cinnteach gu bheil na seirbhisean againn, a tha de chaochladh seòrsa, freagarrach agus inntinneach airson a h-uile duine.”

Tha Young Scot a-nis a’ sireadh Oifigear Leasachaidh na Gàidhlig a bhios a’ stiùireadh a’ phròiseict.

Thèid sanasachd a dhèanamh air an obair agus fosglaidh iarrtasan air a son air Diluain 30 Giblean airson 4 seachdainean.