Category: Consultations

Tha Comataidh Slàinte, Cùram Sòisealta agus Spòrs aig Pàrlamaid na h-Alba a’ dèanamh planaichean air cùram slàinte ann an sgìrean dùthchail agus iomallach na h-Alba. Tha Bòrd na Gàidhlig air freagairt a chur a-steach don cho-chomhairle aca air an obair seo. Am measg nam puingean a thog sinn, thuirt sinn na leanas:

Tha feum air tuigse nas soilleire agus nas ùire air mar a tha solar cùram slàinte làithreach a’ toirt buaidh air tàladh agus glèidheadh sluaigh – agus mar sin air seasmhachd choimhearsnachdan. Dè an ìre is gu bheil an solar làithreach na fhactar “putaidh” a bheir air cuid de dhaoine gluasad air falbh bhon choimhearsnachd aca? Tha seo ann an co-theacs far a bheil àireamhan-sluaigh a’ crìonadh mar-thà ann am mòran sgìrean iomallach agus dùthchail.

Dh’fhaodadh call sluaigh ann an sgìrean far a bheil àireamhan luchd-cleachdaidh na Gàidhlig àrd droch bhuaidh a thoirt air a’ chànan. Ma nì luchd-cleachdaidh na Gàidhlig imrich gus obair fhaighinn ann an àiteachan eile, bhiodh dà bhuaidh aig seo. Sa chiad dol a-mach, bhiodh lùghdachadh san àireimh de luchd-labhairt na Gàidhlig anns an sgìre air a bheil buaidh. San dàrna àite, dh’fhaodte gun gluais teaghlaichean air a bheil buaidh gu sgìre far nach eil a’ Ghàidhlig air a cleachdadh mòran agus thar ùine, is dòcha nach bi iad a’ cleachdadh a’ chànain gu cunbhalach tuilleadh – no dh’fhaodadh iad a call gu tur. 

Faodar am freagairt slàn a leughadh an seo.

Chur Bòrd na Gàidhlig freagairt a-steach dhan cho-chomhairle Ro-innleachd Cultar Ghlaschu – Sealladh as ùr le Glaschu Beò.  Seo cuid de na puigean a chaidh a thogail san fhreagairt.

Tha Bòrd na Gàidhlig a’ freagairt na co-chomhairle seo, gu h-àraidh airson cudromachd na Gàidhlig sna roinnean cultair is cruthachail Ghlaschu, agus a cudromachd ceudna san Ro-innleachd Cultair a thathar a’ moladh, a shònrachadh.

Tha sinn a’ cur fàilte air aithrisean an Dreachd Phlana:

• Gum bu chòir do chultar a bhith mar: “toradh an fhèin-fhiosrachaidh, beatha agus beachdan aig gach duine”.
• Agus a-rèir na Lèirsinn gu bheil “àrainneachd chultarail Ghlaschu dha-rìribh na samhla de mhuinntir a’ Mhòr-bhaile”.
• Bu chòir do “fosgailte, ceart agus compàirteach” agus “fìor agus so-aithnichte” a bhith an lùib nan Luachan.

Tha cànan agus cultar Ghlaschu a’ dlùth-fhreagairt ris na h-aithrisean seo. Sin a thaobh iad a bhith luachmhor do bheatha nan daoine aig a bheil an cànan agus/no a bhios a’ mealtainn cultar na Gàidhlig, rud a tha an dà chuid mar nì fìor agus so-aithnichte aig cultar Ghlaschu.

Tha a’ Ghàidhlig na buannachd cultarail gun samhail. Tha i na pàirt mhòr de dhearbh-aithne chultarail na h-Alba agus na prìomh phàirt de na buannachdan cultarail làidir a chithear ann an tachartasan ann an Alba. Is iomadh cruth dualchasach agus ùr-nòsach de dh’ealainean na h-Alba a bhios a’ tarraing air cultar na Gàidhlig: ged nach bi iad uile air an toirt seachad sa chànan. Mar eisimpleir, tàirnidh iomadh còmhlan-pìoba is còmhlan folk, buidhnean dannsa Gàidhealach, geamaichean Gàidhealach agus cèilidhean air cultar is dualchas na Gàidhlig.

Uime sin, feumaidh am Plana agus an Ro-innleachd a bhith ag aithneachadh na tha cultar na Gàidhlig a’ cur gu farsaing ri saoghal cultair is cruthalachd Ghlaschu.

Gheibhear am freagairt slàn an seo.

Chur Bòrd na Gàidhlig freagairt a-steach dhan cho-chomhairle Stiùireadh air compàirteachadh èifeachdach le coimhearsnachdan ann am planadh leasachaidh ionadail le Riaghaltas na h-Alba.  Am measg na puingean a chaidh a thogail, thuirt sinn:

Tha Bòrd na Gàidhlig a’ freagairt ris a’ cho-chomhairleachadh a chionn ’s gu bheil sinn ag iarraidh gum bi a’ Ghàidhlig ga h-aithneachadh gu leòr agus gu h-iomchaidh san Stiùireadh air Compàirteachadh le Coimhearsnachdan ann am Planadh Leasachaidh Ionadail.

Tha sinn a’ cur fàilte air far a bheil an ICIA ag ràdh gu bheil Nota Comhairle Planaidh 3/2010: Compàirteachadh Choimhearsnachdan” stèidhichte mu thràth agus gu bheil e a’ gabhail a-steach stiùireadh a thaobh feumalachdan mhion-bhuidhnean agus solarachadh fiosrachaidh ann an cànanan eile, a dh’fhaodadh a bhith a’ gabhail a-steach Gàidhlig”.

Tha sinn cuideachd a’ cur fàilte air a’ phuing nach bi an ECEG ag òrdachadh altan-obrach sònraichte airson compàirteachadh, nì a tha ga fhàgail airson suidheachadh na sgìre ionadail”. A bharrachd air sin, tha sinn a’ cur fàilte air: “Tha seo cuideachd a’ fàgail fosgailte am bu chòir cànanan leithid Gàidhlig/Albais a chleachdadh mar a bhiodh freagarrach ann an suidheachaidhean ionadail”. 

Gheibhear am freagairt slàn an seo.

Chuir Bòrd na Gàidhlig freagairt a-steach dhan cho-chomhairle Frèam Measaidh Pàircean Nàiseanta Ùra le Riaghaltas na h-Alba.  Am measg na puingean a chaidh a thogail, thuirt sinn:

Tha Bòrd na Gàidhlig a’ freagairt na co-chomhairle seo oir bhitheamaid ag iarraidh aithne gu leòr fhaicinn do dhualchas cultarach – de bheil cànan is cultar na Gàidhlig na phrìomh eileamaid – taobh a-staigh an fhrèam mheasaidh.

Le bhith a’ tuigsinn cruth-tìre na Gàidhlig agus ag àrdachadh mothachadh air aon de chànanan dùthchasach na h-Alba, bithear a’ neartachadh na dòigh sam bi cruth-tìre na h-Alba agus an dualchas cànanach agus cultarach aige a’ tàladh dhaoine agus a’ daingneachadh na faireachdainn aca gu bheil an cruth-tìre air leth. Le bhith a’ dèanamh cinnteach gu bheil Pàirc Nàiseanta ùr sam bith a’ cur cudrom air cànan is cultar na Gàidhlig sa chiad dol a-mach, gheibh a’ Phàirc, a luchd-còmhnaidh, agus luchd-tadhail buannachd à mothachadh air àite, cothrom Gàidhlig a chleachdadh agus ionnsachadh, agus an cuid sunnd àrdachadh tro bhith a’ ceangal nàdar agus cànan.

Gheibhear am freagairt slàn an seo.

Chur Bòrd na Gàidhlig freagairt a-steach dhan cho-chomhairleachadh le Oilthigh na Gàidhealtachd is nan Eilean mu Chomataidhean Comhairleachaidh Ionadail airson co-aonadh ùr de cholaisitean OGE.

Thuirt sinn nar freagairt:

Nuair a thathar a’ roghnachadh bhall airson Comataidhean Comhairleachaidh Ionadail, bu chòir beachdachadh an tigeadh far-luach bho bhith a’ fastadh dhaoine le sgilean Gàidhlig agus ceanglaichean ri coimhearsnachdan is buidhnean Gàidhlig.

Bhiodh daoine den leithid seo a’ leudachadh farsaingeachd nan ceanglaichean ri leasachaidhean ionadail, cothroman, pròiseactan agus com-pàirteachasan. A bharrachd air sin, bidh comas meudaichte aca a bhith mar thosgairean airson na colaiste agus UHI sa choimhearsnachd ionadail.

Gheibhear am freagairt slàn an seo.

Tha Bòrd na Gàidhlig air freagairt a chur a-steach gu co-chomhairleachadh phoblach Riaghaltas na h-Alba air an Dreach Stiùireadh Dealbhaidh airson Beatha Ionadail agus Nàbachdan 20 Mionaid.

Am measg nam puingean a chaidh a thogail:

Thathas a’ toirt iomradh air an aithisg Beò gu Math gu hIonadail: Coimhearsnachdan 20 Mionaidean air a’ Ghàidhealtachd is na h-Eileanan4 anns a’ phàipear cochomhairleachaidh. Tha e a’ toirt fa-near draghan gum faodadh bun-bheachd nàbachd 20-mionaid “leantainn gu barrachd meadhanachadh sheirbheisean” agus gum biodh a’ bhuaidh aige “a’ daingneachadh bochdainn, neoionannachd agus às-imrich”.

Ma dh’fhàgas luchd-cleachdaidh na Gàidhlig an coimhearsnachd an uair sin a dh’fhuireach ann an àite eile faodaidh dà bhuaidh a bhith ann. An toiseach, lùghdachadh san àireimh de luchd-labhairt na Gàidhlig anns an sgìre air a bheil buaidh.

San dàrna àite, faodaidh teaghlaichean air a bheil buaidh gluasad gu sgìre far nach eil a’ Ghàidhlig air a cleachdadh mòran agus thar ùine, is dòcha nach bi iad a’ cleachdadh a’ chànain gu cunbhalach tuilleadh – no dh’fhaodadh iad a call gu tur.

Is e an toradh a tha ann lùghdachadh ann an cleachdadh na Gàidhlig san fharsaingeachd. Tha sin a’ dol an aghaidh amas a’ Phlana Cànain Nàiseanta Ghàidhlig gun tèid an cànan a chleachdadh na bu trice, le barrachd dhaoine.

Tha feum air ceumannan dealbhaidh iomchaidh is sùbailte airson ion-obrachadh nan coimhearsnachdan sin. Mar sin tha sinn a’ cur fàilte air an dòigh-obrach a tha air a mhìneachadh san ICIA agus san dreachd stiùiridh: gu sònraichte, na puingean a leanas a chaidh a dhèanamh anns na sgrìobhainnean seo.

Gheibhear am freagairt slàn an seo.

Tha Bòrd na Gàidhlig air freagairt a chur a-steach gu co-chomhairleachadh phoblach air an Dreach Phlana Pàirc Nàiseanta Loch Laomainn & nan Tròisichean.

San fharsaingeachd tha sinn a’ toirt taic do chuspairean an Dreach Phlana mar a leanas:

• Ag Ath-nuadhachadh Nàdar.
• A’ cruthachadh Ceann-uidhe Seasmhach, CarbonÌosal.
• A’ comasachadh Eaconamaidh nas Uaine agus Beatha Seasmhach.

Ach, tha ceist ann mun chothromachadh eadar na trì cuspairean agus an fheadhainn co-cheangailte ri dualchas cultarach.

Gheibhear am freagairt slàn an seo.

Tha Bòrd na Gàidhlig air freagairt a chuir a-steach gu co-chomhairleachadh poblach Riaghaltas na h-Alba: Cìs Comhairle air Dàrna Dachaighean agus Dachaighean Falamh/Ìrean Neo-dachaigheil.

Am measg nam puingean a chaidh a thogail:

Tha grunn chùisean sòiseo-eaconamach a’ toirt buaidh air ion-obrachadh choimhearsnachdan Gàidhlig agus mar sin an cànan. Tha Bòrd na Gàidhlig ag obair gus dèanamh cinnteach gu bheilear ag aithneachadh buaidh nan cùisean sin agus a’ dèiligeadh riutha.’S e taigheadas aon de na prìomh chùisean a tha a’ toirt buaidh air ionobrachadh choimhearsnachdan Gàidhlig – gu sònraichte a chosgais agus na tha ri fhaighinn. Tha seo deatamach ann a bhith a’ glèidheadh agus a’ tàladh sluagh – luchdlabhairt na Gàidhlig nam measg.

Tha feum aig coimhearsnachdan Gàidhlig seasmhach is soirbheachail air àireamhan gu leòr de dhaoine airson fuireach ann fad na bliadhna agus ceangal aca ris an sgìre agus ri cultar is cànan an àite. Tha ceanglaichean làidir aig luchd-labhairt na Gàidhlig – agus eile – ris an àite far an do rugadh agus thogadh iad agus feumar aithneachadh gu bheil feum air na ceanglaichean sin a ghlèidheadh. Tha feum aca air àiteachan-fuirich agus tha feum aca air taigheadas freagarrach airson seo a dhèanamh – ri taobh seirbheisean a tha rim faighinn gu h-ionadail – agus cha tèid na coimhearsnachdan sin a chumail suas mura hurrainn do dhaoine gu leòr fuireach ann làn-ùine.

Gheibhear am freagairt slàn an seo.

Tha Bòrd na Gàidhlig air freagairt a chuir a-steach gu co-chomhairleachadh poblach Riaghaltas na h-Alba: Ro-innleachd Tachartas Nàiseanta ath-sgrùdadh agus ùrachadh.

Chuir Bòrd na Gàidhlig freagairt ris an co-chomhairle seo gus cuideam a chur air cho cudromach sa tha cànan is cultar na Gàidhlig taobh a-staigh thachartasan uile na h-Alba, agus mar as urrainn dhi cumail a’ cur ri raon de bhuilean adhartach do dhaoine fa-leth, do choimhearsnachdan, agus do dh’Alba gu h-iomlan.

Gheibhear am freagairt slàn an seo.